İslam Kütüphanesi

Sual: Bir âyet-i kerimede şöyle buyuruluyor:
(Rabbin meleklere, “Ben yeryüzünde bir halife [insan] yaratacağım” dedi. Melekler, “Biz, seni hamd ile tesbih ederken, yeryüzünde fesat çıkaracak, orada kan dökecek insanı mı halife yapacaksın?” diye sual ettiler. Allah da onlara, “Elbette ben, sizin bilmediklerinizi bilirim” dedi.) [Bekara 30]
Bu âyet-i kerime, insandan önce de, kan döken, fesat çıkaran canlıların olduğunu, meleklerin de bunu bildikleri için, bu şekilde sorduklarını göstermiyor mu?
CEVAP
Âdem aleyhisselamdan önce de, canlılar vardı. Bunlar, melek, cin ve hayvan idi. Ama insan yoktu.

Tefsirlerdeki bilgi şöyledir:

Ahmed bin Yahya hazretleri buyuruyor ki:
Melekler, halife ifadesini işitince, Âdemoğulları arasında fesat çıkaracak kimselerin de, bulunacağını anlamışlardır. Çünkü halife kelimesinden kastedilen anlam, kötülüğü ıslah etmek ve fesadı terk etmektir. Melekler, daha önce cinlerin fesat çıkarmalarını ve kan dökmelerini görmüşlerdi. Yeryüzünde Hazret-i Âdem’in yaratılışından önce cinler vardı. Onlar orada fesat çıkarmış ve kan dökmüşlerdi. Allah, onlara meleklerden bir ordu göndermişti. İşte meleklerin, (Orada fesat çıkaracak, kan dökecek kimse mi yaratacaksın?) sorusunu, sadece durumu anlamak için sormuşlardı. Yani, acaba bu halife [insan], bundan önce gördüğümüz cin gibi mi olacak, yoksa başka biri mi olacak demek istemişlerdir.

İbni Zeyd hazretleri buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, meleklere, insanlar arasında yeryüzünde fesat çıkartacak, kan dökecek kimselerin bulunacağını bildirmişti. İşte bundan dolayı melekler de, böyle demişlerdir. Bu sözleriyle onlar, Allah’ın yeryüzünde halife tayin ettiği ve böylelikle kendisine nimet verdiği kimsenin buna rağmen isyan etmesini hayretle karşıladıklarından dolayı sormuş olabilirler.

Katade hazretleri buyuruyor ki:
Allahü teâlâ, meleklere, yeryüzünde birtakım kimseler yaratırsam, bunlar fesat çıkartıp kan dökeceklerini bildirmişti. Allahü teâlâ, (Muhakkak ben yeryüzünde bir halife yaratacağım) diye buyurunca, melekler, acaba bu, Allah’ın kendilerine yaratacağını bildirdiği kimse mi, yoksa başkası mı, olduğunu öğrenmek üzere, bu soruyu sormuşlardı. (Cami-ul-ahkam)