İslam Kütüphanesi

Tartışmanın zararları
14.02.2011


Sual: Doğrunun meydana çıkması için, tartışmak faydalı değil mi?
CEVAP
Hayır, tartışarak kimseyi ikna etmek mümkün olmaz. Ayrıca, hiçbir tartışma iki tarafı da memnun etmez. Bir taraf karşı tarafı yenerse, karşı taraf yenildiği için üzülür. Onun için, (Tartışma dostun dostluğunu azaltır, düşmanın düşmanlığını artırır) buyurmuşlardır. Birkaç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Münakaşa etmeyen ve kimseyi incitmeyen Müslüman Cennete girer.) [Tirmizi]

(Konuşurken itiraz etmeyene veya haklı olduğu halde münakaşayı terk edene, Cennette bir köşk verilir.) [Taberani]

(Haklı da olsa, münakaşayı terk etmeyen, hakiki imana kavuşamaz.) [İbni Ebi-d-dünya]

(Mücadelede ısrar edeni Allahü teâlâ sevmez.) [Buhari]

(Mücadele ve münakaşayı terk edin, çünkü iki taraftan birisi yalancıdır. Neticede iki taraf da günaha girer.) [Ramuz]

Sadece yalancı olan değil, haklı olan da, tartıştığı için günaha girmiş oluyor. Tartışmanın zararlarından bazılarını bildirelim:

1- Tartışma hasede yol açar:
Tartışan, karşısındakinin, ilmine kıskançlık duyar, onu çekemez. Bu da hasede yol açar. Bir hadis-i şerif meali:
(Hased, ateşin odunu yediği gibi, hasenatı [iyilikleri, sevabları] yer.) [İbni Mace]

Tartışmanın galibi de, mağlubu da zarardadır. Mağlup olana, (Galip gelene maşallah) dense, galip geleni çekemez. Galip gelen de, kendini üstün görmeye başlar. (Falanca, bana ne numaralar çekti, ama yemedim, pes demeye mecbur kaldı der, kendini üstün görmeye çalışır. Bu ise felakettir. Bir hadis-i şerif meali:
(Allahü teâlâ, kibirleneni alçaltır, tevazu edeni yükseltir.) [Taberani]

2- Hakkı küçük görmeye sebep olur:
Tartışmacı, kendini üstün görme hastalığından kurtulamaz. Hep kendisinin hâkim olmasını, bir toplantıda hep kendisinin konuşmasını ister. (Gerçeklerin gizli kalmaması, ortaya çıkması için konuşuyorum) der. Karşı tarafın veya başkalarının bildirdiklerine önem vermez, haklı delillerini küçük görür. Bu da kibre yol açar. Bir hadis-i şerif meali:
(Hakkı küçük görmek kibirdendir.) [İ.Gazali]

3- Kin tutmaya yol açar:
Tartışmacının düşüncesi kabul görmezse, karşısındakine kin besler, bazen ömür boyu onu affetmez. Kin imana da zarar verir. Bir hadis-i şerif meali:
(Mümin kinci olmaz.) [İ. Gazali]

4- Zarara sevinmeye sebep olur:
Tartışmacı, muhatabının yenilerek kötü duruma düşmesine sevinir. Hâlbuki sâlih kimse, kendisinin değil, karşı tarafın haklı çıkmasını ister. Bir hadis-i şerif meali:
(Kendisi için istediğini, din kardeşi için istemeyen kâmil mümin olamaz.) [Buhari]