İslam Kütüphanesi

Sünnet ne demek

Bu yazıyı sesli olarak dinleyebilirsinizSes dosyasını dinlemek için Flash Player gereklidir. Ses dosyasını indirmek için tıklayın. Sual: Sünnet ne demektir?
CEVAP
Sünnet kelimesi yerine göre, farklı anlamlarda kullanılır:
1- Kitab ve sünnet ifadesindeki sünnet, hadis-i şerifler demektir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Allah’ın kitabına, Peygamberin sünnetine sarılırsanız hiç sapıtmazsınız.) [Hakim]

2- Farz ve sünnet ifadesindeki sünnet, Resulullah efendimizin farz olmayarak yaptığı işler demektir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ümmetim bozulunca, sünnetime uyana yüz şehid sevabı verilir.) [Hakim]

3- Sünnet, yalnız olarak kullanılınca, İslamiyet demektir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bir zaman gelecek ki, ortalık bozulduğu zaman sünnetime [İslamiyet’e] tutunmak avuçta ateş tutmak gibi olacaktır.) [Hakim]

4- Sünnet, yol, çığır gibi manalara da gelir. Mesela sünnet-i hasene iyi çığır, sünnet-i seyyie kötü çığır demektir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bir kimse, sünnet-i hasene çıkarırsa, [iyi bir çığır açarsa] onun sevabı ve kıyamete kadar onunla amel edenlerin sevabı kadar sevap alır. Bir kimse de sünnet-i seyyie çıkarırsa, [kötü bir çığır açarsa] onun günahı ve kıyamete kadar onu işleyenlerin günahı kadar günah kazanır.) [Müslim]

Bir de, sünnet âdet, iş anlamındadır. Mesela Sünnetullah tabiri, Allah’ın âdeti, Allah’ın işi demektir. Hazret-i Ömer’in sünneti demek, Hazret-i Ömer’in âdeti demektir.

5- Ehl-i sünnet, kurtuluş fırkasının adıdır. İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:
Tirmizi’nin bildirdiği hadis-i şerifte, (Ümmetim 73 fırkaya ayrılır, 72’si Cehenneme gider, yalnız bir fırka kurtulur. Bu fırka, benim ve Eshabımın yolunda gidenlerdir) buyuruldu. Bu fırkaya (Ehl-i sünnet vel cemaat) denir.

6- Çocukların sünnet olmasına da sünnet denir.


Sual: Okuduğum kıymetli bir kitapta deniyor ki:
(Server-i âlem, namazda, rükudan kalkarken, (Semi’ Allahü limen hamideh = Allahü teâlâ, kendisine hamd edenin hamdini işitir, yani kabul eder) deyince, ilk safta bulunan Hazret-i Muaviye, (Rabbena lekel hamd = Hamdimizi kabul eden Rabbimiz, sana hamd olsun) dedi. Böyle söylemesini, Resulullah efendimiz, takdirle karşıladı. Bunu söylemek, kıyamete kadar sünnet olarak kaldı. Resulullahın takdirine mazhar olmak, ne büyük nimettir. Onun söylediği bir sözü kıyamete kadar Müslümanların söylemesine sebep olmak da, ayrı bir fazilettir.)
Bir sahabinin söylemesi, nasıl namazda sünnet olur ki?
CEVAP
Sünnet, sadece Peygamber efendimizin yaptığı işler değildir. Birisini bir şey yaparken görüp de, bir şey demezse veya onu yapın derse, o da, sünnet olur. Burada yapılan işi beğenmesi, o işe razı olması ve bundan sonra bu işin yapılmasını emretmesi, o işin, sünnet olduğunu gösterir.


Âdetle ilgili sünnetler
Sual: Peygamber efendimizin her yaptığı sünnet deniyor. Mesela yatmak, yiyip içmek, yürümek gibi şeyler, sünnet midir, mubah mıdır?
CEVAP
Mubahtır, sünnet değildir. Sünnet iki türlüdür:
Sünnet-i hüdâ, ezan ve ikamet okumak gibi, İslâm dininin şiârıdır.
Sünnet-i zâide, Resulullah efendimizin kılık kıyafeti, elbise giymek, yatmak, yiyip içmek ve yürümek gibi işlerdeki âdetleridir. (Hadika)

Elbise giymek, yatmak ve yürümek ve benzerleri mubahtır. Bunların yapılış şekli sünnettir.
Yatmak sünnet değil ama sağ yanına yatmak sünnettir. Resulullah efendimiz, mübarek avucunun içini sağ yanağının altına koyup, sağ yanı üstüne yatardı. Yüzükoyun yatmak mekruhtur.

Yemek mubahtır. Üç parmakla yemek, sağ el ile yemek sünnettir. Su içmek mubahtır. Oturarak içmek sünnettir.

Elbise giymek mubahtır. Resulullah gibi giyinmek sünnettir. Resulullah efendimiz, siyah, beyaz ve yeşil giyinirlerdi. Kırmızı ve sarı giyinmek tenzihen mekruhtur.

Başı kapatmak mubahtır. Sarık giymek, sarığın ucunu sarkıtmak sünnettir.

Yürümek mubahtır. Önüne bakarak, süratle yürümek sünnettir.

Herkesin saçı, bıyığı olur. Ama Resulullah efendimizinki gibi şekil vermek sünnet olur. Bıyıklarının uzunluğu ve şekli, mübarek kaşları kadar idi. Sakalı bir tutam idi. Bu ölçülere uymayan sakal ve bıyık bid’at olur.


Resulullahı örnek almak
Sual: İbadetlerimi Peygamberimizin hareketlerine göre düzeltmek istiyorum. Namaz kılarken Hazret-i Ebu Bekir’e uyduğu zaman, imam arkasında Fatiha okumuş muydu? Okumuşsa bizim de okumamız lazım olduğu için soruyorum. Bunun gibi Peygamberimiz kadına dokununca veya cildinden kan çıkınca abdest almış mıdır?
CEVAP
Bu çok yanlış bir sual. Kur’an ve sünnetten başka delil tanımayan mezhepsizlerin suallerine benzemektedir. Bu sual birkaç yönden yanlıştır:
1- Dinimizde dört delil vardır. İkisini inkâr etmek, bir hak mezhebe bağlanmamak dalalettir. Mezhebimizin hükmü nedir diye sual edilmesi gerekirdi.

2- Resulullah efendimizin statüsü, konumu farklıdır. Ona farz olan, bize farz olmayabilir. Mesela teheccüd namazı ona farz, bize nafiledir.

Ona haram olan şeyler bize caiz olabilir. Mesela şiir yazmak, şiir söylemek, soğan sarmısak yemek Resulullaha caiz değildi. Bize caizdir. Demek ki Onun yapmadığı ölçü değil, bize izin verip vermediği ölçüdür.

Ona caiz olan bazı şeyler, bize caiz olmayabilir. Mesela Resulullah efendimizin, boşadığı kadınla evlenmesi caizdi. Bize caiz değildir.

Bir kimse ölünce, hanımı başkası ile evlenebilir. Ama Resulullahın hanımları başkası ile evlenemez. Çünkü onlar müminlerin anneleridir.

Demek ki Resulullah efendimizin bizzat yapıp yapmadığı değil, bize yapın veya yapmayın dediği ölçü olur. Bunu da biz bilemeyiz ancak müctehid âlimler bilir. Onun için herkes mezhebinin hükmü ile amel eder. (Resulullah böyle yaptı veya yapmadı diyerek kendi kafasına göre hüküm veremez.


Resulullaha uymak
Sual: Bir okuyucunun, (Resulullah efendimiz ikindinin sünnetini bazen kılmazmış. Bizim de bazen terk etmemiz sünnet midir, Resulullaha ittiba olur mu?) şeklindeki sualine, (Resulullah efendimiz bazen ikindinin sünnetini terk etti diye sünneti terk etmek sünnet olmaz, ancak ibadet etmek sünnet olur, ibadeti terk etmek sünnet olmaz) diye cevap verdiniz. Bu yanlış değil mi? Resulullaha ittiba için Onun bütün yaptıklarını yapmak, yapmadıklarını yapmamak gerekmez mi?
CEVAP
Resulullah efendimizin bütün yaptıklarını yapmak, yapmadıklarını yapmamak gerekmez. Yani Resulullahı her hususta taklit caiz olmaz. Çünkü Mevahib-i Ledünniyye kitabında bildirildiğine göre, yalnız Peygamber efendimize mahsus farzlar ve haramlar vardır. Mesela kurban kesmek, kuşluk namazı, sabah namazının sünneti ile gece namazı kılması, misvak kullanması, istişare ile iş görmesi, gördüğü yerde ve zamanda münker bir işi değiştirmesi, başladığı işi bitirmesi, sadece Peygamber efendimize mahsus farzlardan idi. Resulullaha mahsus haramlar da vardır. Kitap ehli olan kadınla evlenmesi, zekat, sadaka alması haram, zengin de olsa zekat vermesi farz değildi.

Bu konuda çok örnekler vardır. Mevahib kitabındaki birkaç örneği bildirelim:

1- Resulullah efendimiz dörtten fazla kadın ile evlenmiştir. Ona uymak için dörtten fazla kadınla evlenmek sünnete ittiba olmaz, aksine haram olur.

2- Resulullah efendimizin yazı yazması haramdı. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:
(Allah’a ve Onun ümmi nebi olan Resulüne uyun ki doğru yolu bulasınız.) [Araf 158]

Bir hadis-i şerif meali de şöyledir:
(Biz yazı yazmayı bilmeyen ümmi bir ümmetiz.) [Buhari]

Resulullaha uymak için yazı yazmamak sünnete ittiba olur mu hiç?

3- Miras bırakması haramdı. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Biz Peygamberler, miras bırakmayız. Bize kimse vâris olamaz.) [Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]

Bizim miras bırakmamız haram olmaz. Aksine dinin emrine uymuş oluruz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Mirasçıları zengin edecek kadar çok mal bırakmak, elbette onları fakir durumda bırakmaktan daha hayırlıdır.) [Buhari, Müslim] Miras bırakmamak sünnete ittiba olmaz.

4- Soğan sarmısak gibi çirkin kokulu şeyleri yemesi haramdı. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Yanıma melek geldiği için soğan sarmısak yemem.) [Hakim]

Resulullaha uymak için soğan sarmısak yememek sünnete ittiba olur mu hiç?

5- Şiir söylemesi haramdı. Bir hadis-i şerif meali:
(Şiir söylemek bana haramdır.) [Ebu Davud]

Şiir söylememek sünnete ittiba olur mu hiç? Öyle olsa idi, bir çok ulema ve evliya şiir yazmazdı.

6- Borçlu ölen müminin borcunu ödemek, ona farzdı. Bir hadis-i şerif meali:
(Ölen müminin borcu varsa ödemek benim üzerime farzdır.) [Müslim]

Resulullaha uymak için ölenlerin borcunu ödememiz gerekmez.

7- Resulullahın zekat alması haram olduğu gibi, zekat vermesi de farz değildir. Üç hadis-i şerif meali şöyledir:
(Ben sadaka, zekat alıp yemem.) [Müslim]

(Benim ve ehli beytimin zekat alması helal değildir.) [Nesai, Ebu Davud]

(Bizim zekat almamız helal değildir.) [Tirmizi, Ebu Davud]

İmam-ı Münavi hazretleri buyuruyor ki:
Peygamberlere zekat farz değildir; çünkü zekat, malın kirini temizlemek içindir. Peygamberler kirlenmekten masumdur, yer yüzünde Allah’ın en emin yarattığı insanlardır. (Cami-üs-sagir şerhi)

Resulullah efendimize uymak için zenginin zekat vermemesi sünnete ittiba olur mu? Haram olur. Bunun gibi örnekler çoktur.

Resulullah efendimiz, gayri müekked sünnetleri bazen terk ettiği için bizim de terk etmemiz Ona ittiba değil, Onun emrine muhalefet olur. Çünkü O, namaz kılın buyuruyor, namazı bırakın demiyor.

Sonuç: Sevap getirecek iş yapmak sünnettir, sevaptan mahrum iş yapmak sünnet olmaz.